Często czujesz się przytłoczony światem i emocjonalnie wypruty?
Czujesz mocniej? Jesteś bardzo emocjonalny? Czasem płaczesz bez powodu?
Uwielbiasz wszystko, co piękne? Możesz być osobą wysoką wrażliwą.
– Wystarczy, że zobaczę na ulicy bezdomnego albo zobaczę zdjęcie z rzeźni na Facebooku. Wtedy się zaczyna. Wyobrażam sobie cierpienie tego człowieka, który nie ma dokąd wrócić i musi spać na brudnej ulicy oraz zwierzęta, które boją się i przeżywają przed śmiercią prawdziwy koszmar. Mam łzy w oczach, nie mogę przestać o tym myśleć, tracę cały dobry humor. Każdy telewizyjny news o jakiejś tragedii jest dla mnie koszmarem, bo wczuwam się w emocje ludzi, którzy ją przeżyli – .
Wrażliwość? Tak, ale do potęgi n-tej. To tak zwana wysoka wrażliwość – naturalna cecha determinowana genetycznie, która występuje u zaledwie 15-20 procent ludzi na świecie, zarówno introwertyków, jak i ekstrawertyków.
Osoby wysoko wrażliwe widzą i czują świat zupełnie inaczej. W ciągu sekundy przyswajają bowiem znacznie więcej bodźców niż inni. Bardziej obrazowo? Mózg osoby wysoko wrażliwej (WWO) jest jak siatka, która przepuszcza znacznie więcej informacji niż mózgi-siatki innych ludzi.
Jak napisał kiedyś brytyjski poeta David Jones, „odczuwanie wszystkiego tak mocno to zarówno błogosławieństwo, jak i przekleństwo”. We współczesnym świecie – głośnym i przeładowanym bodźcami – osobom wysoko wrażliwym jest wyjątkowo ciężko. To jednak nie znaczy, że ich życie musi być koszmarem – zwłaszcza że odczuwają oni mocniej także pozytywne emocje.
Osoby z wysoką wrażliwością muszą po prostu zaakceptować swoje intensywne odczuwanie i żyć zgodnie z własnym rytmem. Unikać sytuacji i rzeczy, które budzą w nich dyskomfort i skupiać się na tym, w czym są dobrzy i co sprawia im radość. Wtedy mogą rozwijać swój potencjał, a ten jest naprawdę olbrzymi.
Wysoka wrażliwość nie jest to chorobą ani zaburzeniem. To nieodłączna cecha związana ze specyficzną budową układu nerwowego. Przekłada się to na wyjątkową podatnością na różne bodźce. Nie nabywamy jej z wiekiem ani z niej nie wyrastamy. Osoba wysoko wrażliwa (Highly Sensitive Person) taka się po prostu rodzi.
Badania dotyczące tej kwestii rozpoczęła na początku lat 90. XX wieku amerykańska psycholożka Elaine Aron.
Badaczka opublikowała na uniwersytecie ogłoszenie z informacją, że poszukuje osób, które podejrzewają, że mogą być nadmiernie wrażliwe. Dzięki temu zgłosiło się do niej wielu studentów, z którymi zaczęła przeprowadzać szczegółowe wywiady. Owocem prac była wydana w 1995 roku książka „Wysoko wrażliwi”. Publikacja okazała się sporym sukcesem. Po 1995 roku ukazało się wiele poradników, przeprowadzono badania uzupełniające.
Cechy OWW
Jak podkreśla Elaine Aron, trudno jest ustalić dokładny odsetek nadwrażliwych osób w populacji. Szacuje się zazwyczaj, że wrażliwcy stanowią od 15 do 20 procent. Nie oznacza to jednak, że pozostałe osoby są zupełnie niewrażliwe. Wrażliwość ma różne poziomy.
Które cechy pozwalają rozpoznać nadwrażliwość? Zdaniem Elaine Aron i innych badaczy to m.in.:
( nie znaczy to jednak, że osoba z wysoką wrażliwością musi mieć je wszystkie. Warto pamiętać, że u każdego może to wyglądać nieco inaczej ) .
Jesteś często emocjonalnie wyczerpany
Kontakty z innymi ludźmi potrafią być dla osoby z wysoką wrażliwością trudne. Dlaczego? Absorbuje ona bowiem emocje innych ludzi, co oznacza, że udzielają jej się zarówno dobre, jak i złe nastroje towarzyszy. WWO intuicyjnie i automatycznie wyczuwa, że ktoś ma problem lub czuje się źle, nawet jeśli inni ludzie tego nie widzą.
To jednak potrafi męczyć. Zwłaszcza kiedy tego rodzaju wrażliwość łączy się z empatią. – Intuicyjnie czuję to, co ludzie czują w danym momencie – wszystko, co dotyka innych, dotyka mnie. Jestem dobrym słuchaczem, przyjaciele często mi się zwierzają, bo potrafię ich zrozumieć – opowiada Edyta.
I podkreśla, że po rozmowie z przyjaciółką o jej problemach, jest emocjonalnie wyczerpana. – Czuję się zupełnie wydrążona. Mimo że siedziałam przez dwie godziny w kawiarni, czuję się, jakbym przebiegła maraton – mówi.
Niechęć do filmów i programów telewizyjnych pokazujących sceny przemocy
Na forach internetowych poświęconych osobom z wysoką wrażliwością często pojawiają się komentarze dotyczące przemocy. WWO mocno reagują nie tylko na akty okrucieństwa, których są świadkami, ale także na przemoc w filmach, książkach czy grach komputerowych.
– Najbardziej nie mogę znieść scen, w których ktoś kogoś dusi. Wyobrażam sobie, co czuje duszona osoba i jest mi niedobrze –
WWO podobnie reagują zresztą na informacje o strzelaninach, wypadkach czy okrucieństwie wobec zwierząt. Takie przemocowe obrazy docierają do nich znacznie intensywniej, niż do innych ludzi, lepiej więc ich unikać.
Wrażliwość na ostre światło i głośne dźwięki
Każdy zewnętrzny bodziec uderza w WWO z całą mocą. Oznacza to, że takie osoby mogą czuć się źle w tłumie, głośnym klubie czy rozświetlonej jarzeniówkami sali.
Osoba wysoko wrażliwa głośniej usłyszy także ryk motoru za oknem i bardziej intensywnie poczuje zapach benzyny na stacji benzynowej. I w drugą stronę: śpiew ptaków czy woń wiosennych kwiatów również trafią do niej szybciej i mocniej. Dlatego WWO często uwielbiają naturę i lubią odpoczywać na jej łonie.
Jesteś bardzo wrażliwy na piękno
Sztuka jest dla Ciebie lekiem na każde zło. Uwielbiasz muzykę lub obrazy, a ich piękno uderza w ciebie często jak grom z jasnego nieba. Do tego stopnia, że możesz mieć łzy w oczach, słuchając wyjątkowo ładnego utworu.
To zdecydowanie dobra strona wysokiej wrażliwości. Intensywne odczuwanie łączy się jednak również, z tym że kiedy oglądasz smutny film (w którym ktoś, chociażby umiera), jesteś osobą, która w kinie płacze najgłośniej.
– Smutne filmy czy książki mnie miażdżą. Kiedy ktoś umiera, czuję się, jakby mnie to osobiście dotknęło. Przeżywam to około tygodnia, nie potrafię przetrawić treści. Dlatego wolę raczej komedie –
Stres i nadmiar obowiązków Cię przytłacza
Osoby z wysoką wrażliwością źle radzą sobie w sytuacjach, kiedy mają dużo do zrobienia. Nie umieją pracować pod napięciem i presją czasu. Kiedy w pracy dostają więc do wykonania dużo zadań, doświadczają znacznie większego stresu niż inne osoby.
Deadline’y ich nie motywują. WWO szybko stają się sfrustrowane i nerwowe, co odbija się na ich pracy. Niestety niekorzystnie. Kiedy ktoś stoi im z batem nad głową, są znacznie mnie efektywne, a rezultat ich pracy jest gorszy niż zwykle.
Niechęć do rywalizacji i bycia obserwowanym w pracy
Osobom z wysoką wrażliwością często wydaje się, że są obserwowane i oceniane przez innych ludzi. W restauracji, autobusie, na ulicy – często mają wrażenie, że ktoś krytycznie na nie patrzy: na wygląd, strój lub zachowanie.
Z tego powodu OWW są bardzo wyczuleni na swoim punkcie. W miejscach publicznych zawsze są świadomi tego, jak wyglądają i co robią. Nie mogą bowiem znieść myśli, że ktoś mógłby ich skrytykować – nawet jeśli absolutnie nikt nie zwraca na nich w danej chwili uwagi.
A co jeśli ktoś naprawdę obserwuje WWO? Szef, ochroniarz w sklepie, pasażer pociągu? Wtedy osoba z wysoką wrażliwością odczuwa nie tylko olbrzymi stres, ale i złość. Niewykluczone, że może wybuchnąć, a swój gniew wyładować na innych.
Często się izolujesz
Kiedy WWO przytłacza zbyt wiele bodźców, wycofują się na chwilę ze świata. Ciężki dzień lub tydzień tak ich wykańcza, że wolne chwile spędzą raczej samotnie niż na spotkaniach z przyjaciółmi. Potrzebują bowiem spokoju.
WWO najlepiej odpoczywają we własnym domu lub na wyjeździe na łono natury, niż na aktywnych wycieczkach. Wyłączony telefon, zaciągnięte zasłony, cisza – to dla nich regeneracja z prawdziwego zdarzenia. Kiedy poczują się lepiej, wrócą do życia. Ich przyjaciele i rodzina powinni tę ich chwilową izolację uszanować.
Czujesz się niezrozumiany
Wiele osób Cię nie rozumie – śmieje się, kiedy głośno podskakujesz na sygnał telefonu, obraża się, kiedy mówisz, że nie masz ochoty iść do klubu i często nazywa Cię „drama queen”, czyli dosłownie królową „dramatu”. Ludzie mogą ocenić Cię jako bojaźliwego introwertyka, który nie lubi ludzi.
To częste odczucia osób z wysoką wrażliwością. WWO mają wrażenie, że są dziwni i coś jest z nimi nie tak.
Wrażliwość na działanie kofeiny
Strachliwość
Duża wrażliwość na ból fizyczny
Jest jeszcze jedna cecha, która łączy wiele osób wysoko wrażliwych. W ich przypadku głód pogarsza koncentrację, a nawet wywołuje rozdrażnienie. Przez to nie są w stanie efektownie pracować, czy się uczyć.
„Potrzebują po prostu mniejszych doznań”
Jak osoby wysoko wrażliwe odbierane są przez otoczenie? – wszystko zależy od naszego poziomu bliskości.
– Często z daleka wydaje się, że to osoby nieśmiałe, introwertyczne, może nawet trochę histeryzujące. To dlatego, że szybko się wzruszają, nie lubią tłumów i dobrze się czują w spokojnych, kameralnych miejscach. Nie jest to jednak do końca prawda. Wysoko wrażliwe osoby ze względu na specyficzne działanie układu nerwowego potrzebują po prostu mniejszych doznań, bo są na nie bardzo uwrażliwione. Jednak nie wynika to z niedojrzałości tylko ze specyficznego, głębokiego przetwarzania danych. Przykładowo, to nie nieśmiałość, tylko niechęć do przebywania w gwarze sprawiają, że lubią się one czasem wycofać – mówi ekspertka.
Jak radzić sobie z wysoką wrażliwością?
Zaakceptowanie i nauczenie się opiekowania się swoją wrażliwością pozwala ludziom odkryć, że jest to dar, a nie przekleństwo.
Osoby wysoko wrażliwe są bardzo czujne, precyzyjne, wyłapują różnego rodzaju błędy, niuanse. Świetnie radzą sobie na wysokich stanowiskach, bo mają duże zdolności wyłapywania drobnych szczegółów, a równocześnie są kreatywne, twórcze, mają rozwiniętą wyobraźnię.
– Najważniejszym zadaniem jest nauczenie się dbania o siebie w mocno niewrażliwych czasach. Warto swoją wrażliwością „zarządzić”, czyli zająć się sobą bez oceniania, czy bycie wrażliwym jest lepsze, czy gorsze od niewrażliwości – radzi nasza rozmówczyni.
Co może nam w tym pomóc?
- Uważnie obserwuj swoje potrzeby bez porównywania się z innymi. Osoby wysoko wrażliwe potrzebują na przykład dużej ilości snu. Powinny także działać w swoim tempie i nie rozpraszać się nadmiernymi bodźcami.
- Postaraj się urządzić swoje życie tak, by było ci wygodnie i nie wchodź w aktywności, które cię zniechęcają tylko dlatego, że ekstrawertyczne otoczenie, by tak chciało. W przypadku wysokiej wrażliwości sprawdza się taka dewiza, by dostosowywać świat do siebie, a nie siebie do świata.
- Zadbaj o to, by w miarę możliwości się nie przeciążać i zaakceptować siebie takim, jakim jesteś naprawdę.
